Każde zagadnienie związane z pieniędzmi jest interesujące, zwłaszcza teraz – gdy inflacja oraz podwyżki cen nieustannie nam towarzyszą. Jednym z instrumentów, który służy do walki z inflacją jest waloryzacja świadczeń. To proces, który polega na przeliczaniu wartości pieniężnej w związku ze zmianą siły nabywczej pieniądza. W dzisiejszych czasach, gdy ceny mogą się różnie kształtować, zrozumienie, kiedy i dlaczego stosuje się waloryzację, staje się istotne zarówno dla firm, jak i dla osób indywidualnych. Z artykułu dowiesz się:
Zapraszam do lektury!
Świadczenie pieniężne polega na przekazaniu z majątku dłużnika do majątku wierzyciela sumy pieniężnej. Suma pieniężna to nic innego, jak określona wartość majątkowa wyrażona w jednostkach pieniężnych np. 100 złotych polskich.
Jeśli mowa o spełnianiu świadczeń pieniężnych, musisz wiedzieć, że w tym kontekście obowiązuje zasada nominalizmu. Polega ona na zapłacie sumy nominalnej, czyli kwoty, na jaką opiewał dług w chwili jego powstania. Zasada nominalizmu dotyczy wyłącznie zobowiązań pieniężnych w ścisłym znaczeniu, gdzie przedmiotem zobowiązania od samego początku (od momentu powstania zobowiązania) jest suma pieniężna. Zgodnie z tą zasadą, zapłata sumy nominalnej oznacza spełnienie świadczenia i zakończenie zobowiązania. Zasada ta jest rozumiana dość rygorystycznie, co może prowadzić do pokrzywdzenia wierzyciela, zwłaszcza, gdy szaleje inflacja.
Przykład: Staś pożyczył Jankowi 1000 zł na zakup telefonu już 4 lata temu. Staś po upływie tego czasu oddał 1000 złotych, ale z powodu inflacji ta kwota ma już zupełnie inną wartość. Mówiąc w uproszczeniu: 1000 zł sprzed 4 lat to nie to samo 1000 zł z teraz. 🙂
Waloryzacja to proces przeliczania wartości świadczenia pieniężnego w związku ze zmianą siły nabywczej pieniądza między powstaniem a wygaśnięciem zobowiązania.
Celem tego procesu jest zapewnienie wierzycielowi równowartości ekonomicznej zobowiązania z chwili jego powstania, uwzględniając ewentualne zmiany siły nabywczej pieniądza. Stanowi to odstępstwo od zasady nominalizmu, która zobowiązuje do zapłaty długu w takiej wysokości, na jaką opiewał on w chwili jego powstania.
Oznacza to, że jeżeli w okresie między powstaniem zobowiązania opiewającego na świadczenie pieniężne, a jego wykonaniem, nastąpiła zmiana siły nabywczej pieniądza, wierzyciel powinien otrzymać inną (większą/mniejszą) sumę pieniędzy od tej, na jaką pierwotnie opiewało zobowiązanie pieniężne.
Świadczenia pieniężne mogą być waloryzowane na podstawie:
Trzeba mieć na uwadze, że niedopuszczalna jest waloryzacja świadczeń pieniężnych, których wysokość została uregulowana w przepisach wyrażających normy bezwzględnie wiążące.
Waloryzacja umowna stanowi przejaw zasady swobody umów. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.
Takie zastrzeżenie to klauzula waloryzacyjna. Jak już wspomniałem, polega ona na tym, że strony mają możliwość zawrzeć w umowie postanowienie określające wysokość świadczenia pieniężnego za pomocą miernika wartości, innego niż pieniądz.
Co ważne, mimo ustanowienia alternatywnego przelicznika, obie strony pozostawiają pieniądz jako przedmiot świadczenia. Odnoszą je tylko do określonego miernika wartości – zakładając, że jego stabilność przewyższa stabilność pieniądza.
Na podstawie tych mierników, możemy wyróżnić kilka rodzajów klauzul waloryzacyjnych:
Przedsiębiorco – może Cię też zaciekawić artykuł o karach umownych.
Waloryzacja ustawowa następuje przez samo spełnienie się zdarzeń wskazanych w ustawie. Dochodzi do niej bardzo rzadko, gdyż ustawodawca przestrzega raczej zasady nominalizmu. Dlatego waloryzacja ustawowa jest możliwa tylko poprzez:
W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego. Następuje to po rozważeniu interesów stron, biorąc pod uwagę zasady współżycia społecznego.
Sąd uzyskuje kompetencję do wydania orzeczenia waloryzacyjnego, gdy spełnione są 2 przesłanki:
Dzięki waloryzacji możliwe jest utrzymanie realnej wartości ekonomicznej świadczenia pieniężnego na niezmienionym poziomie. Jest ona możliwa w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza, która nastąpiła między powstaniem a wygaśnięciem zobowiązania. Waloryzację świadczenia można przeprowadzić na podstawie umowy, orzeczenia sądu lub ustawy.
________________________________________________________
Autor wpisu: radca prawny Tomasz Cudnoch
Chciałbyś dokonać waloryzacji, ale nie wiesz, jak?
Skontaktuj się ze mną:
+48 509 100 326
kancelaria@cudnoch.eu
test